Dobór lektur w podstawie programowej został dokonany wedle następujących zasad: dla klas I–III szkoły podstawowej nie wskazuje się jakichkolwiek tytułów, gdyż to sam nauczyciel, znając swoich uczniów, najlepiej się orientuje, które pozycje dzieci przeczytają z zainteresowaniem i o których będą chciały rozmawiać. Jedyne zastrzeżenie jest takie, że książki powinny zaliczać się do literatury dziecięcej. Nauczyciel, w porozumieniu z bibliotekarzem, powinien ponadto uwzględniać nowości na rynku wydawniczym, co zostało umożliwione przez brak spisu ograniczającego się do pozycji klasycznych. Tak wiec istnieje dowolność wyboru lektur, najważniejsze, by lektura sprawiała uczniom przyjemność i obejmowała różne typy powieści.
Kategoria powieści przygodowej i podróżniczej jest niezwykle ważna, ponieważ przygoda odgrywa istotną rolę w życiu dziecka. W literaturze dla dzieci motyw przygody i niezwykłych podróży ma długą tradycję i wiele pisarskich realizacji. Kariera tego motywu w literaturze dla dzieci wynika z jego akceptacji i żywego zainteresowania nim przez młodych czytelników.
Ważne argumenty na rzecz przygody i podróży w literaturze dziecięcej pojawiają się w pracach współczesnych pedagogów, którzy wskazują na potrzebę pokazania uczniom innych kultur, innych ludzi, obyczajów i zachowań. Podkreśla się znaczenie tzw. osobowości otwartej, którą można kształtować również poprzez lekturę. Zasadą generalną jest tu sterowanie „na zewnątrz” i w przyszłość, nie zaś na dzień dzisiejszy. Pożądane stają się cechy takie, jak: samodzielność w podejmowaniu zadań, zalecanie naśladownictwa, ale w postaci twórczej[1].
Przygoda i podróże kryją w sobie dziecięce wyobrażenia o swobodzie, niezwykłych wydarzeniach, pokonywaniu przeszkód, bohaterstwie, zabawie. Dzieci lubią podróże i marzą o przygodach w życiu, dlatego też poszukują ich na kartach wybieranych powieści. Wątki przygodowe i podróżnicze determinują więc często popularność danej książki.
Sięgając po takie pozycje, młodzi czytelnicy zaspokajają „głód wiedzy” o nieznanych lądach i krajach, o obcych cywilizacjach i o życiu innych narodów. Najważniejszymi elementami fabularnymi powieści podróżniczo-przygodowej są motywy podróży, niezwykła sceneria zdarzeń fabularnych usytuowanych zazwyczaj na egzotycznym tle, dramatyczne konflikty, w które uwikłani są bohaterowie, walczący z dziką przyrodą czy przeciwnościami losu i złem. Niezwykłość przedstawionych wydarzeń oraz fantastyczne i barwne ukazanie świata sprawia, że powieści przygodowe i podróżnicze fascynują często najmłodszych uczniów[2].
Tego typu literatura oferuje czytelnikom interesujący typ bohatera dziecięcego. Bywają nimi młodzi ludzie, nieraz dzieci, posiadające cechy dojrzałych dorosłych. Mimo młodego wieku są mądrzy, sprawni fizycznie, zaradni i dzielni. Fascynują czytelników swoimi przygodami, podróżami i umiejętnością rozwiązywania wszystkich problemów. Stanowią także doskonały wzór do naśladownictwa.
Dzieci sięgają też do powieści przygodowych z wątkiem kryminalnym, historycznym czy fantastycznym. Nawet klasyka w tym zakresie, np. „W pustyni i w puszczy” H. Sienkiewicza dla dużej grupy dzieci nie traci nadal na swej atrakcyjności[3].
Bohaterowie książek podróżniczych i przygodowych pomagają uczniowi w dziecięcym poznawaniu świata i ludzi, różnorodnych modeli ich życia, interesujących miejsc, niejednokrotnie bardzo egzotycznych lub fantastycznie baśniowych, np. w literaturze fantasy.
Omawianie tematyki podróżniczo-przygodowej w edukacji wczesnoszkolnej realizuje cele kształcenia, bowiem w Podstawie programowej wskazano konieczność kształtowania poprzez dzieła: hierarchii wartości, wrażliwości estetycznej, postawy patriotycznej, rozszerzania zasobu słownictwa, wypowiadania się na ich temat przeczytanych książek, prezentowania własnego zdania[4].
[1] E. Frączek, E. Pałucka, Czytanie – najskuteczniejszą metodą wychowawczą, „Biblioteka w Szkole” 2012, nr 1, s. 21.
[2] J. Droszcz, Jak pozyskać dzieci do lektury?, „Wychowanie na Co Dzień” 2004, nr 1/2, s. 7.
[3] A. Kleiber, Jak wychować „pożeracza książek”?, „Bibliotekarz” 2010, nr 10, s. 16.
[4] Załącznik 2 do Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 27 sierpnia 2012 roku w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół, s. 46-47.