- Wiersz opublikowany w zbiorze „Poezja” 1832.
- Posiada adnotację: „Umieszczając tę balladę w zbiorze moich pism, wierny obietnicy, oświadczam: iż współautorem jej jest Juliusz Słowacki, tytuł zaś Adam Mickiewicz doradził”.
- Wg późniejszej relacji Słowackiego wiersz powstał podczas wieczornego spaceru obu poetów , który ciemnościach straszyli się wzajemnie.
- Składa się z 9 dwuwersowych strof.
- Każda kończy się refrenem „Czy to pies? Czy to bies?”
- Wiersz jest literackim żartem.
- Fabuła przedstawia sytuację, kiedy mężczyźni idą drogą i w pewnym momencie dostrzegają coś, prawdopodobnie psa, który ich przestraszył.
- Rozmyślają co to mogło być.
- Utwór stanowi niejako ironiczną odpowiedź na modę romantyczną na niesamowite, fantastyczne historie.
- Obaj panowie odczuwają strach, który podsuwa im niesamowite obrazy (psa biorą za diabła).
- Tytuł kieruje czytelnika do ballady Mickiewicza, w której Karusia rozmawia z duchem ukochanego.
Szło dwóch w nocy z wielką trwogą,
Aż pies czarny bieży drogą.
Czy to pies?
Czy to bies?
Rzecze jeden do drugiego:
„Czy ty widzisz psa czarnego?
Czy to pies?
Czy to bies?”
Żaden nic nie odpowiedział,
Żaden bowiem nic nie wiedział,
Czy to pies?
Czy to bies?
Lecz obadwaj tak się zlękli
Że zeszli w rów i przyklękli
Czy to pies?
Czy to bies?
Drżą, potnieją, włos się jeży –
A pies bieży, a pies bieży.
Czy to pies?
Czy to bies?
Bieży, bieży – już ich mija,
Podniósł ogon i wywija.
Czy to pies?
Czy to bies?
Już ich minął, pobiegł dalej,
Oni wstali i patrzali.
Czy to pies?
Czy to bies?
Wtem, o dziwy! w oddaleniu,
Na zakręcie zniknął w cieniu
Czy to pies?
Czy to bies?
Długo stali i myśleli,
Lecz się nic nie dowiedzieli,
Czy to pies?
Czy to bies?