Oda

  • Utwór  wierszowany.
  • Znany z antycznej poezji greckiej, a także rzymskiej.
  • Utwór posiadający zwykle budowę stroficzną.
  • Przedstawiał podniosłą tematykę, wysławiał dokonania jakiejś osobistości lub opisywał niezwykłe wydarzenie.
  • Oda sławiła przede wszystkim  przymioty etyczno-duchowe jakiejś wybitnej postaci.
  • Bardzo często dotyczyła pojęć i prawd abstrakcyjnych, typu wolność, patriotyzm.
  • Odę cechował styl patetyczny, wiele apostrof, wykrzyknień, metafor.
  • Wykorzystując motywy mitologiczne odę wykorzystywano do przekazywania ważnych myśli i idei.
  • Uprawiali tę formę zarówno pisarze oświeceniowi, jak i romantycy.
  • W epoce klasycyzmu uformowała się w kilku odmianach:
    • oda okolicznościowa , podejmowała tematykę najwyższej wagi,
    • oda filozoficzno-moralna, propagowała program liryki tyrtejskiej, mobilizującej do walki o wolność,
    • od horacjańska, wprowadzała pierwiastek osobisty, ogólno-refleksyjny.
  • Twórcy romantyzmu nadali jej nową , wyzwoloną z wielu rygorów klasycystycznych formułę.
  • Przykłady romantyczne  to „Oda do młodości” A. Mickiewicza oraz „Oda do wolności”  J. Słowackiego.
  • W liryce XX lecia międzywojennego podlegała wielu eksperymentom, wykorzystywano ja do manifestacji programów literackich (ekspresjonistów, futurystów).
  • Po II wojnie światowej służyła twórcom socrealizmu w celach agitacyjnych i propagandowych, np.
    • u K. Wierzyńskiego „Oda prowincjonalna”,
    • U J. Iwaszkiewicza, „Ody olimpijskie”.
  • W okresie późniejszym tworzyli także ody:
    • Cz. Miłosz, „Oda do ptaka”,
    • J. J. Twardowski, „Oda do rozpaczy”.