Eliza Orzeszkowa
(z domu Pawłowska, herbu Korwin, primo voto Orzeszko, secundo voto Nahorska)
(pseudonimy „E.O.”, „Bąk ”, „Li…ka”, „Gabriela Litwinka”)
( 6 czerwca 1841, Milkowszczyzna, Białoruś – 18 maja 1910, Grodno, Białoruś)
Powieściopisarka.
Jedna z najbardziej znanych i ambitnych przedstawicielek polskiego pozytywizmu.
Absolwentka pensji w Warszawie, ukończyła pensję klasztorną dla dziewcząt, wykształcenie uzupełniała samodzielnie lekturami.
Jak siedemnastolatka wydana została za Piotra Orzeszkę (związek trwał 6 lat), później wyszła drugi raz za mąz, ale mąż umarł po 2 latach związku.
Uczestniczyła w służbach pomocniczych powstania styczniowego.
Pochodziła ze szlachty z okolic Grodna (dziś Białoruś).
Dwukrotnie „kandydowała” do Nagrody Nobla (1905/1909).
Prowadziła szeroką korespondencję z wieloma pisarzami polskimi i obcymi.
Krzewiła oświatę wśród ludu.
Tworzyła szkice autobiograficzne. Pozostawała pod wpływem pozytywistycznego światopoglądu, podkreślała znaczenie pracy społecznej, a w twórczości prawdopodobieństwa życiowego.
Pisała o sprawach najuboższych, często upośledzonych przez prawo i społeczeństwo, odepchniętych od rodziny, samotnych kobiet, znaczeniu pracy, sprawach miasta i oświaty.
W 1905 roku została zgłoszona do Nagrody Nobla w dziedzinie literatury.
Była płodną pisarką, napisała m.in.:
- „Pamiętnik Wacławy” (1871),
- „Pan Graba” (1872),
- „Na dnie sumienia” (1973),
- „Marta” (1873),
- „Eli Makower” (1875),
- „Pompalińscy” (1876),
- „Meir Ezofowicz” (1878),
- „Widma” (1881),
- „Sylwek Cmentarnik” (1882),
- „Pierwotni (1884),
- „Niziny” (1885),
- „Dziuirdziowie” (1885),
- „Mirtala” (1886),
- „Nd Niemnem (1888),
- „Cham” (1888),
- „Czciciel potęgi (1891),
- „Jędza” (1891),
- „Bene nati” (1891),
- „Westalka” (1891),
- „Dwa bieguny” (1893),
- „Melancholicy” (1896),
- „Australczyk” (1896),
- „Argonauci” (1900),
- „Ad astra” (1904),
- „I pieśń niech zapłacze” (1905),
- „Gloria victis” (1910).