- „Pamiętniki” przyniosły Paskowi pośmiertną sławę i miano „księcia pamiętnikarzy staropolskich”.
- Obejmują lata 1656-1688.
- Stanowią najbardziej udane pamiętniki XVII wieku, pisane w sposób barwny, obrazowy, są doskonałym źródłem wiedzy o języku staropolskim, obyczajach szlachty, żołnierzy, ich wojennych przeżyciach, przygodach, zdobyczach.
- Obdarzony talentem literackim zaczął u schyłku życia pisać, w latach 1690-1695 powstała autobiografia, będąca barwnym pamiętnikiem minionych lat. Opowiada w nim o swoich przygodach z czasów służby żołnierskiej, ukazuje codzienne życie ziemianina. Gdzie pamięć nie dopisała nadrabiał Pasek fantazją. Był świetnym obserwatorem, potrafił barnie opisywać własne przeżycia, posługiwał się liryzmem i humorem.
- Wyznacznikiem „Pamiętników” jest gawędowość autora (gawęda jest gatunkiem prozy epickiej, charakterystycznym dla kultury sarmackiej, ma zazwyczaj formę ustną, ale wywiera ogromny wpływ na teksty pisane). Ta gawędowość Paska polega na wykorzystaniu języka potocznego, braku dyscypliny kompozycyjnej, wprowadzaniu wielu dygresji i bezpośrednich zwrotów do czytelnika.
- Bez problemu, autor łączy wiele różnych wydarzeń, od opisu bitew czy potyczek, zgrabnie przenosi się do komentarzy politycznych lub opowieści o charakterze towarzyskim czy obyczajowym. Jest nieprzeciętnym gawędziarzem.
- Narrator „Pamiętników” to człowiek wyjątkowo ciekawy świata i jego odmienności, chociażby w przyrodzie, co można zaobserwować w opisie podróżu autora do Danii (1658-1659)
- Dzieło Paska zachowało się w odpisie, pochodzącym z XVIII wieku, bez początku i końca, obejmującym lata 1656-1688, drukiem ogłoszono dzieło w XIX wieku (fragmenty w 1821, całość w 1836 pod tytułem Pamiętniki).
- Utwór jest wyrazem idei sarmatyzmu przeciętnego polskiego szlachcica. Ówcześni Sarmaci to naród wybrany przez Boga, ich misją miała być obrona chrześcijańskiej Europy przeze islamskim zagrożeniem Imperium Osmańskiego, czyli Turcji. Sarmacki mesjanizm nakazywał wierzyć, że historia to dzieło Boga, a ludzie pojawili się jako narzędzia woli Boga.
- Przeświadczenie o doskonałości ustroju państwowego i wyjątkowej roli szlachty powodowało niechęć do wszelkich zmian w tym zakresie, a determinowała to megalomania (przeświadczenie o własnej wielkości) i ksenofobia (niechęć do obcych ze względu na religię, pochodzenie, kulturę), wszystko to stało (sarmatyzm) się wkrótce przyczyną upadku politycznej potęgi Rzeczypospolitej.
- Dzieło stanowi dokument mentalności polskiej szlachty XVII wieku.
- Pod względem literackim to dzieło znakomite, napisane doskonałym stylem gawędziarskim, barwnym językiem, bliskim potocznemu z wieloma wstawkami humorystycznymi.