„Pan Cogito a ruch myśli” Zbigniewa Herberta

  • Kolejny utwór z jakże ważnym we współczesnej literaturze Panem Cogito.
  • Wiersz z gatunki liryki opisowo-refleksyjnej.
  • Składa się z 9 strof.
  • Jest to wiersz wolny, ma nieregularną budowę poprzez różnej długości wersy.
  • Tematem jest wartość ludzkiego rozumu oraz tragedia bezmyślności w kontaktach ze światem.
  • Mamy więc sceny z obrazem myśli.
  • Punktem wyjściowym jest powiedzenie „”myśli chodzą po głowie”.
  • Myśl została uosobiona, by lepiej zilustrować problem bezmyślności, bezkrytycznego czerpania myśli innych, jałowości niektórych przemyśleń.
  • Podmiot liryczny nie jest jasno określony, ukrywa się za refleksjami analizowanymi w utworze. Wiemy, że człowiek ten potrafi myśleć, interesują go sprawy świata, rzeczywistości, w której funkcjonuje.
  • Szczególną rolę odgrywa pejzaż będący ilustracją do refleksji.
  • Bezmyślność, bierność umysłową, lenistwo myślowe  obrazuje nudny, szary, pochmurny krajobraz.
  • Wiersz jest pewnego rodzaju przestrogą dla bezmyślnych.
  • Poeta wykorzystał, jak wspomniano, uosobienia (np. „myśli – stoją, załamują ręce”), epitety (np. „szare pagórki”, „nudny krajobraz”), przenośnie (np. „”pod chmurnym niskim niebem czaszki”).

Myśli chodzą po głowie
mówi wyrażenie potoczne
wyrażenie potoczne
przecenia ruch myśli
większość z nich
stoi nieruchomo
pośrodku nudnego krajobrazu
szarych pagórków
wyschłych drzew
czasem dochodzą
do rwącej rzeki cudzych myśli
stoją na brzegu
na jednej nodze
jak głodne czaple
ze smutkiem
wspominają wyschłe źródła
kręcą się w kółko
w poszukiwaniu ziaren
nie chodzą
bo nie zajdą
nie chodzą
bo nie ma dokąd
siedzą na kamieniu
załamują ręce
pod chmurnym
niskim
niebem
czaszki