Partykuły są wyrazami niesamodzielnymi i nieodmiennymi, których funkcja polega na wzmacnianiu wypowiedzi, samodzielnego wyrazu w zdaniu, zdania lub na modyfikowaniu ich znaczenia.
Ich inna nazwa to wyrazek.
Do partykuł o funkcji wzmacniającej należą: no, -że, np.
- Chodź no tutaj!
- Weźże to szybciej!
Do partykuł o funkcji modyfikującej należą:
- partykuła czy, za pomocą której nadajemy zdaniu charakter pytania, np. Czy skończyłeś na dzisiaj?
- partykuła -by, za pomocą której ujmujemy czynność lub stan jako przypuszczalne lub pożądane, np. Napisałabym do Ciebie, gdybym miała adres.
- partykuły niech, oby, za pomocą których wyrażamy rozkaz lub życzenie, np. Niech Wojtek skończy na jutro! Oby wszystko się udało!
- partykuła nie, za pomocą której zaprzeczamy treści wyrazu lub zdania, np. Nie wziąłem ze sobą kompasu. Nie wyjeżdżam na ferie.
Partykuły mogą też wyrażać życzenie lub przypuszczenia.
- Pojechałabym teraz do Zakopanego.
- Może dostanę bon podarunkowy.
- Chyba będzie padać.
- Żeby jutro była pogoda!
Używamy ich wyrażając polecenia, zaprzeczenia i potwierdzenia.
- Niech dziewczynki wyjdą z sali.
- Tak, to jest dobra decyzja.
- Nie, nauczyciel na to nie pozwoli.
Partykułami są też inne wyrazy, które wskazują na to, jak odbieramy, oceniamy czy opisujemy jakiś fakt, jaki mamy do niego stosunek.
- aż,
- tylko,
- dopiero,
- już,
- nawet,
- jeszcze,
- oby,
- ponoć.
Ten telewizor był tani. Nie kosztował nawet 1000 złotych.
On ma dopiero 5 lat, więc jeszcze chodzi do przedszkola.