Pieśń (i piosenka) jako gatunek muzyczny wytworzyła własne wzory i w swoisty sposób spożytkowała muzykę dla własnych potrzeb. Podstawą różnych form pieśni jest stosunek tekstu i muzyki, który kształtuje się bardzo różnie. Najprostsze, pieśni zwrotkowe, przypominają swą budową pieśń ludową, gdzie jednej zwrotce muzycznej odpowiada kilka zwrotek tekstu. Idealny związek tekstu i muzyki daje się zaobserwować w pieśniach przekomponowanych (np. Stanisława Moniuszki, Stanisława Schuberta, Roberta Schumanna), a także innych twórców. Każdej zwrotce, w związku ze zmieniającym się tekstem, odpowiada inna melodia.