- Utwór opisuje odwrót wojsk cesarza Franków, Karola Wielkiego, Z Hiszpanii zajętej przez Arabów, nazywanych w średniowieczu Saracenami.
- Fabuła:
- Cesarz Karol Wielki po zawarciu pokoju z saraceńskim królem Saragossy, Marsylem, wyrusza z wojskiem przez Pireneje, do Akwizgranu.
- Władca wyznacza swego siostrzeńca, hrabiego Rolanda, na dowódcę straży tylnej.
- Ojczym Rolanda, Ganelon, zazdrosny o pozycję pasierba, decyduje się zdradzić Franków i namawia Saracenów do ataku na wojska Karola.
- W wąwozie Ronsewal w Pirenejach dochodzi do bitwy między oddziałem Rolanda a wojskami Marsyla.
- Narrator przedstawia dylemat Rolanda (zadęcie w róg), który woli umrzeć niż wezwać na pomoc wojska władcy.
- Śmierć bohaterskich rycerzy:
- Oliwiera,
- arcybiskupa,
- Rolanda.
- Karol pokonuje ostatecznie wrogów.
- Ujawniona zostaje zdrada Ganelona, który ginie rozerwany przez konie.
- Karol ostatecznie pokonuje Saracenów.
- Oda – narzeczona Rolanda, umiera na wieść o śmierci wybranka.