„Nie” to partykuła, nieodmienna część mowy, używana jako zaprzeczenia, którą piszemy ją łącznie lub osobno z różnymi częściami mowy.
Nie piszemy oddzielnie:
- Z czasownikami, no: nie chodzę, nie czytam, nie śpiewam, nie ma … Wyjątek stanowią czasowniki, które nie występują bez przeczenia we współczesnej polszczyźnie: niedomagać (chorować ), niedowidzieć, nienawidzić, niepokoić, niecierpliwić (się), niedołężnieć, niewolić…
- Z wyrazami o znaczeniu czasownikowym, np. nie brak, nie można, nie potrzeba, nie wiadomo, nie warto…
- Przed przysłówkami, których nie można wyprowadzić z przymiotników, np. nie bardzo, nie całkiem, nie tylko, nie zawsze… Wyjątki: niezbyt, nieraz.
- Przed wyrażeniami używanymi w roli orzeczenia, np.
- Nie sposób się do tego przyzwyczaić.
- Nie strach tędy przechodzić.
- Nie wstyd przyznać się do winy.
- Nie żal nam na to pieniędzy.
- ZAPAMIĘTAJ : wyjątkowo łącznie piszemy, zbliżony do podanych wyżej przykładów, wyraz niepodobna, w znaczeniu nie można, jest trudno.
5. Przed przymiotnikami i rzeczownikami występującymi w roli orzeczników, np.
- Twój ojciec jeszcze nie stary (nie jest stary)
- To nie przyjaciel (nie jest przyjacielem), kto się tak zachowuje.
6. Z przymiotnikami i przysłówkami w stopniu wyższym i najwyższym, np.
- nie gorszy
- nie lepszy
- nie milszy
- nie wyższy
- nie najgorzej
- nie najlepiej
- nie najmilej
- nie najwyżej
7. Z zaimkami, np.
- nie ja
- nie każdy
- nie mój
- nie nasz
8. Z liczebnikami, np.
- nie jeden (nie jeden raz to mówiłam, ale dwa razy- przeciwstawienie)
- nie dwa
- nie trzy
- ZAPAMIĘTAJ: wyjątki: niejeden (wielu), niewiele, niewielu, nieraz (często).
9. Z imiesłowami (-ąc, -wszy, -łszy), np.
- nie chcąc
- nie lubiąc
- nie myśląc
- nie umywszy
- nie doszedłszy
- nie wziąwszy