Los często doświadcza ludzi, stawia w sytuacjach wymagających różnego postępowania. Takie trudne i niecodzienne zdarzenia stały się udziałem bohaterów „Iliady” Homera oraz „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza.
We fragmencie „Iliady” Homera ukazane zostało spotkanie dwóch wrogów: Pryjama i Achilla.
Pryjam przyszedł do Achilla z prośbą o oddanie ciała Hektora – jego syna. Ojciec był gotów wykupić zwłoki dziecka. W rozmowie z Achillem przywołał wspomnienie jego ojca, który był dla młodzieńca bardzo ważny. To wspomnienie niezwykle rozczuliło Achillesa. Król Troi chciał zniszczyć serce wroga, ukazując mu swoją tęsknotę i rozpacz po stracie syna oraz stawiając Achilla na swoim miejscu. Zaznaczał, jak straszna jest zbrodnia, której dopuścił się młodzieniec. Pryjam prosił o litość i zrozumienie jego ojcowskiego cierpienia. Wiedział, że jest tego godzien, bo tragedia, jaka go dotknęła, jest największym z możliwych cierpień – nikt nie cierpi bardziej niż rodzic, któremu umiera dziecko. Obaj zatonęli w zadumie. Pryjam zdobył się na wielki akt pokory i uniżenia – padł do stóp Achilla i gorzko zapłakał. Wojownik zlitował się nad starcem – jego tragedia i ból dotknęła serce Achillesa. Podniósł więc Pryjama z ziemi i zaczął z nim rozmawiać. Z podziwem patrzył na odwagę wroga. Zrozumiał, że prawdziwą sztuką jest życie – przyjęcie cierpienia, łez i boleści. Wrogowie rozstali się w pokoju. Achilles nabrał wielkiego szacunku do zrozpaczonego ojca, zadbał o godny wygląd ciała Hektora i z podziwem spojrzał na cierpiącego Pryjama – ojca bólu i wiecznej męki po stracie dziecka.
Drugi tekst – fragment X Księgi „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza, także mówi o spotkaniu dwóch wrogów.
Ksiądz Robak na łożu śmierci wyznaje Gerwazemu – klucznikowi Horeszków prawdę o tym, kim jest. Mówił ze wstydem zasłoniwszy oczy. Było mu trudno powiedzieć prawdę swemu największemu wrogowi. Wstyd, duma, długo ukrywane prawdziwe oblicze i konieczność ujawnienia się w chwili śmierci – to wysiłek, na który Robak musiał się zdobyć. Klucznik usłyszawszy prawdę zbladł. Nie spodziewał się tego. Trwoga i gniew malowały się na jego twarzy. Ksiądz Robak mówił dalej. Gerwazy pragnął zemsty, ale słuchając księdza łagodniał. Ksiądz Robak – Jacek Soplica – oczekiwał przebaczenia, bo tylko wtedy mógłby umrzeć w pokoju. Prosił o nie pokornie. Powołał się na Jezusa Chrystusa, który wisząc na krzyżu przebaczył żałującemu łotrowi. Złość i gniew uśmiercone zostały w Gerwazym przez myśl o Bogu, który kazał wybaczać. Klucznik uświadomił Jackowi, że Stolnik przebaczył mu jego czyn, o czym Soplica nie wiedział. Jego słowa pocieszyły Jacka. Śmierć była coraz bliższa. Ostatkiem sił zmówił modlitwy i był gotowy do odejścia.
Oba fragmenty posiadają elementy wspólne. Poruszają ponadczasowe prawdy o życiu człowieka i jego zachowaniu w różnych sytuacjach. Problemem istotnym w obu tekstach jest przebaczenie i uznanie swojej winy.
W „Iliadzie” osobą uznająca się winną jest Achilles, jednak mimo popełnionych zbrodni nie prosi Pryjama o przebaczenie. Natomiast we fragmencie „Pana Tadeusza” to Jacek Soplica pragnie zrozumienia i przebaczenia, które zostaje mu udzielone przez Gerwazego. Klucznik, pomimo zaprzysiężonej zemsty, potrafi ulec i wybaczyć – to potwierdzenie znanej sentencji: „prawdziwą zemstą jest przebaczenie”. Sytuacje w obu tekstach kończą się szczęśliwie. Nie ma pokrzywdzonych, a ludzie osiągają zamierzone cele. Wróg – nieprzyjaciel staje się przyjazny i docenia cierpienia i pokorę proszącego o łaskę. Pomiędzy czwórką bohaterów toczy się pouczająca konwersacja, z której wyciągnąć możemy mądre wnioski. W rozmowach nie ma przemocy, siły czy gwałtu, lecz jest harmonia i piękno mowy. Teksty poruszają problemy uniwersalne. Jednym z nich jest oddanie pokłonu-hołdu ludziom cierpiącym. Widoczne jest także odwołanie do praw Boskich – i w „Iliadzie”, i w „Panu Tadeuszu” Bóg odgrywa pewną rolę. Po raz kolejny uświadamiamy sobie, że przebaczać jest trudno, ale jeszcze trudniej jest żyć bez przebaczenia.
A życie… to ciągła walka, którą zwyciężyć można tylko poprzez stawianie mu czoła.
[EP]