Problematyka wybranych psalmów „Psałterza Dawidów” [w przekładzie Jana Kochanowskiego]

  • Jan Kochanowski przełożył z łaciny 150 biblijnych psalmów.
  • Był to przekład z przekładu – w oryginale utwory powstały w języku hebrajskim.
  • Dzieło jest arcydziełem liryki polskiej (według wielu badaczy to najlepszy polski przekład psalmów).
  • Tytuł wydanego w 1579 r. zbioru (Psałterz Dawidów) nawiązywał do tradycji głoszącej, że autorem wszystkich tych utworów jest król Dawid (co, jak dowiedli badacze Starego Testamentu, nie jest zgodne z prawdą).
  • Psalm cechuje melodyjność, rytmiczność i uroczysty ton. Uniwersalną zasadą kompozycyjną tej hebrajskiej pieśni religijnej jest paralelizm elementów przeciwstawnych lub dopełniających się.
  • Kochanowski dokonał poetyckiej parafrazy biblijnych tekstów.
  • Wykorzystał przy tym różnorodne wzorce wersyfikacyjne.
  • O uniwersalności „Psałterza Dawidów” decydują jego ponadwyznaniowość (godzi różne systemy teologiczne i filozoficzne, bazuje na kulturze śródziemnomorskiej) i ponadczasowość (wydobywa wciąż aktualne aspekty sytuacji egzystencjalnej człowieka).

Psalm 47 [Kleszczmy rękoma wszyscy zgodliwie…]

  • psalm pochwalny, wzywający do radości i uwielbiania Pana (m.in. przez klaskanie, śpiew, granie na trąbach),
  • Bóg jest Panem świata, królem, nawet niebo nie może ogarnąć jego chwały,
  • podmiot zbiorowy (w domyśle naród wybrany lub Kościół) zawdzięcza Bogu zwycięstwa i dostatek (otrzymał dziedzictwo biblijnego Jakuba).

Psalm 91 [Kto się w opiekę poda Panu swemu…]

  • Bóg ukazany jako oparcie dla człowieka, który pokłada w nim nadzieję,
  • Pan ratuje człowieka z wszelkich opresji i ochrania go (metafora skrzydeł osłaniających przed niebezpieczeństwami, tarczy i puklerza, obraz aniołów dbających, by człowiek nie uraził stopy o kamień, noszących człowieka na ręku),
  • całości dopełnia wizja człowieka stąpającego bezpiecznie po „żmijach gniewliwych”, „padalcach niecierpliwych”, dosiadającego lwa i smoka.

Psalm 130 [W troskach głębokich ponurzony…]

  • prośba grzesznika o miłosierdzie, litość i wybaczenie win,
  • utwór ukazuje bezmiar ludzkich grzechów, ale też wyraża ufność grzesznika, przekonanie o dobroci i miłosierdziu Boga („Aleś Ty Pan jest dobrotliwy, / Pan z przyrodzenia litościwy”).