| Bohemizmy
(czechizmy) |
Największy wpływ na język polski miały w okresie staropolskim, po przyjęciu chrześcijaństwa zapożyczono wiele pojęć religijnych, w XVI wieku bohemizmy pojawiły się w języku polskim razem z reformacją. |
| PRZYKŁADY
Kościół, kazanie, hańba, hardy, czyhać, wesoły |
|
| Latynizmy
(z łaciny) |
Pojawiły się między X a XV wiekiem, bowiem Polska była wówczas w kręgu oddziaływań kultury zachodniej i przejęła od niej wiele łacińskich pojęć chrześcijańskich oraz takich, który dotyczyły organizacji państwa, najwięcej latynizmów trafiło w okresie XVI –XVIII wieku. |
| PRZYKŁADY
Parafia, ofiara, kancelaria, rejestr, historia, tron, akademia, senat, aktor, architekt, sesja |
|
| Italianizmy (neolatynizmy, z włoskiego) | W XV wieku Polacy często odwiedzali Włochy, wielu młodych ludzi wyjeżdżało na studia, a w XVI wieku do Polski przyjechała Bona, a wraz z nią jej dwór i wielu przybyszów, pojawiły się wówczas liczne pojęcia związane ze sztuką, muzyką, ogrodnictwem oraz kulinariami. |
| PRZYKŁADY
Pianino, fontanna, tulipan, sałata, kalafior, pizza, impreza |
|
| Germanizmy (z niemieckiego) | Silne wpływy języka niemieckiego cechują wiek XIII i XIV, zapożyczenia niemieckie dotyczyły organizacji miast, sprzętów domowych, handlu, sądownictwa, w okresie zaborów zapożyczenia dotyczyły słownictwa, składni i związków frazeologicznych. |
| PRZYKŁADY
Burmistrz, zegar, browar, mord, szlachta, rycerz, gmach, handel, maszt, kiermasz, bursztyn |
|
| Hungaryzmy
(z węgierskiego) |
Szczególnie wiele trafiło ich do Polski za panowania Stefana Batorego. |
| PRZYKŁADY
Huzar, dobosz, baca, giermek, juhas, szałas |
|
| Rutenizmy (ukrainizmy, z ukraińskiego) | Pochodzą głównie z wieku XVI i XVII. |
| PRZYKŁADY
Hultaj, wertepy, kniaź, portki, wiedźma |
|
| Galicyzmy
(z francuskiego, galicyzmy to także prowincjonalizmy języka polskiego pochodzące z dawnej Galicji) |
Ekspansywne były od XVI wieku, szczególnie wiele pojawiło się ich w wieku XVII, trzeba pamiętać, że język francuski dominował na dworze królewskim, a zapożyczenia dotyczyły życia dworskiego, wojskowości, budownictwa. |
| PRZYKŁADY
Bagietka, manicure, pedicure, depesza, bukiet, afisz, apartament, biuro, butik |
|
| Rusycyzmy
(z rosyjskiego) |
Wpływy rosyjskie zaznaczyły się szczególnie w okresie zaborów i po II wojnie światowej |
| PRZYKŁADY
Zsyłka, aparatczyk, łagier, kolektyw, samowar, czajnik, zajawka. |
|
| Anglicyzmy
(z angielskiego) |
Wpływy języka angielskiego szczególnie silne były na przełomie XIX i XX wieku, także współcześnie mają ogromny wpływ na język polski, zapożyczenia te spotkać można we wszystkich dziedzinach życia. |
| PRZYKŁADY
Klub, singiel, bar, peeling, laptop, pub, stres, fan komputer, weekend |
|
| Orientalizmy
(z języków wschodnich) |
Zaznaczyły się wpływy z różnych języków, już od antyku np. z greki z hebrajskiego, najczęściej odbywało się poprzez Biblię. |
| PRZYKŁADY
Biblia – Mesjasz, szatan, Jahwe, Jezus, szabat, Z tureckiego (turcyzmy) buhaj, kawa, bazar, atłas, kebab Z arabskiego (arabizmy) haracz, meczet, algebra, muzułmanin |
|
| Internacjonalizmy | Wyrazy spotykane w wielu językach, w tym samym znaczeniu, mogą się jedynie różnić nieznacznie formą. |
| PRZYKŁADY
Polityka, rewolucja, radio, kawa. |