Najbardziej charakterystyczna budowla Sandomierza, pomnik historii od 2017 roku. Powstał około połowy XIV wieku, pierwotnie w stylu gotyckim, na planie kwadratu z ośmioboczną wieżą, dowodem jest część południowa z zegarem słonecznym, wykonanym w technice sgraffito przez Tadeusza Przypkowskiego (1958) z Jędrzejowa. W XVI wieku ratusz rozbudowano nadając mu formę długiego prostokąta, dodając też attykę trójstrefową, której autorem jest prawdopodobnie Jan Maria Padovano. Na narożnych częściach attyki postawiono głowy przedstawiające cztery stany. Wieżę ratusza dobudowano w wieku XVII.
W ratuszu jest Muzeum Okręgowego, USC, klub „Lapidarium” (podziemia) obok wyjścia z trasy podziemnej. O godzinie 12.00 z wieży ratuszowej rozlega się hejnał sandomierski.
