- Wiersz jest przykładem liryki wyznania, ma formę listu poetyckiego, stanowi niejako zapis z notatnika tułacza – emigranta.
- Wiersz „Rozłączenie” powstał po wyjeździe poety z Genewy, gdzie spotkał rodziny polskich arystokratów, wspomnieć należy tu o Wodzińskich i ich młodziutkiej córce Marii, która stała się muzą Słowackiego.
- Niektóre źródła wskazują, że powstał nad Jeziorem Genewskim i intryguje zagadkową postacią adresatki i obrazowaniem przyrody.
- Ona stała się także przedmiotem analiz, część interpretatorów mówiło o wielkiej miłości do Marii, inni jako powód wyjazdu wskazywali córkę właściciela pensjonatu, w którym mieszkał poeta (Eglantyna Pattey). Posługując się biografią Słowackiego większość badaczy wskazuje Marię Wodzińska.
- Argument ten osłabia fakt, że była ona wówczas czternastolatką.
- Niektórzy zaś twierdzili, że wiersz „Rozłączenie” jest niewysłanym listem do matki, co potwierdzać miał brak elementów romantycznej erotyki. Dodatkowym argumentem miały być, w miarę dokładne, opisy krajobrazów, Maria która tam przebywała znała je doskonale, a matka poety nie. Kolejny z argumentów dotyczył metafory „Biały gołąb smutku”, który odczytywano jak znak ciągle prowadzonej z matką poety korespondencji.
- Bez względu na kontrowersje związane z osobą adresatki, analiza języka potwierdza, że jest on wyrazem tęsknoty za kobietą. Mamy więc obraz osoby przeżywającej rozstanie z kimś wyjątkowo ważnym, bliskim, dlatego też emocje nadawcy są wyjątkowo głębokie i mocne. Mimo pięknego otoczenia nie potrafi cieszyć się miejscem, widokami, bo ktoś kochany jest daleko.
- Utwór zbudowany jest na zasadzie kontrastu, podmiot liryczny przebywa nad jeziorem otoczonym skałami i opowiada o tym miejscu osobie oddalonej, mieszkającej w domku z ogródkiem. Podmiot liryczny zna to miejsce, czuje się z nim związany („wiem”).
- Podmiot liryczny kreuje rzeczywistość, przez co obraz jest zsubiektywizowany, staje się jakby przestrzenią prywatną. Jest też obrazem dynamicznym, pełnym czynności.
- Wiersz zachwyca swą malarskością, niezwykłym sposobem impresjonistycznego obrazowania. Poeta wymienia kilkanaście kolorów, tworząc dzięki nim niezwykłe olśnienia (np. „łza różowa”, „skał szafirem”).
Rozłączeni – lecz jedno o drugim pamięta;
Pomiędzy nami lata biały gołąb smutku
I nosi ciągłe wieści. Wiem, kiedy w ogródku,
Wiem, kiedy płaczesz w cichej komnacie zamknięta;
Wiem, o jakiej godzinie wraca bolu fala,
Wiem, jaka ci rozmowa ludzi łzę wyciska.
Tyś mi widna jak gwiazda, co się tam zapala
I łzę różową leje, i skrą siną błyska.
A choć mi teraz ciebie oczyma nie dostać,
Znając twój dom – i drzewa ogrodu, i kwiaty,
Wiem, gdzie malować myślą twe oczy i postać,
Między jakimi drzewy szukać białej szaty.