Społeczeństwo XXI wieku oczekuje od osoby, że będzie aktywna, pracowita, umiejąca podejmować decyzje, zdecydowana i kreatywna, a także potrafi przeprowadzić krytyczną ocenę. Prawie wszystkie z tych elementów wchodzą w pojęcie twórczości. Czynności i zachowania opisywane jako twórcze mają związek z zadowoleniem z życia, rozwojem, umiejętnością rozwiązywania problemów, realizowania celów itd.
Zachowanie się każdego człowieka odznacza się pewną stałością, jest uporządkowane i usystematyzowane w określony sposób. Człowiek jako jednostka ludzka posiada pewne cechy względnie trwałe i zorganizowane w charakterystyczny dla niego sposób. Tak zbudowaną strukturę właściwości człowieka określa się jako osobowość, która odpowiada za poznanie poznawcze.
Psychologia zawsze starała się opisać i wyjaśnić sposób, w jaki człowiek doświadcza samego siebie. Problematyka „ja” nadal jest w centrum zainteresowań psychologii, choć temat ten jest podejmowany rozmaicie w zależności od kontekstu teoretycznego. należy pamiętać, że składnikiem osobowości jest obraz samego siebie, a wyniku poznawania świata i siebie formułuje się w pamięci człowieka jego wiedza osobista. Zdolność do bycia obiektem własnej uwagi to samoświadomość. Jest ona źródłem uzyskiwania informacji o sobie i o innych ludziach. Aby być samoświadomym, trzeba posiadać wiedzę o sobie samym, a więc samowiedzę.
Przekonania o sobie to tak zwane schematy „ja”, dotyczące poszczególnych sfer funkcjonowania jednostki. Samo pojęcie „ja” jest ogólniejszą strukturą składającą się z wielu takich schematów, tworzących luźną sieć przekonań. Informacje o sobie są pamiętane lepiej i przechowywane głębiej. Odznaczają się one różnorodnością i bogactwem, tak iż tylko część pojęcia „ja” może być w danej chwili dostępna świadomości., bowiem nie sposób używać na raz wszystkich informacji na swój temat. Konsekwencją tego jest to, że tylko część tych przekonań może być w danym momencie dostępna świadomości. W zależności od sytuacji ludzie mogą korzystać z rożnych aspektów własnego „ja”.
W opinii wielu psychologów struktura „ja” decyduje o sposobie zachowania się i działania jednostki, zwolennicy koncepcji poznawczej szczególną wagę przypisują przekonaniu, że człowiek jest podmiotem twórczym i innowacyjnym, że umie wychodzić poza dostarczoną informację i wiedzę. O ludzkiej twórczości decydują przede wszystkim indywidualne umiejętności i motywy, a także środowisko społeczne i fizyczne wyznaczające zakres swobody działania.
Już od najmłodszych lat – wychowanie, edukacja oraz przypadki losowe wpływają na rozwój osobowości twórczej każdego jednostki. Wyposażanie dzieci w podstawową wiedzę poprzez kolejne lata nauki nie jest już wystarczającym rozwiązaniem, dlatego przygotowywane są coraz to nowsze rozwiązania edukacyjne wykorzystujące najnowsze osiągnięcia z dziedzin psychologii, pedagogiki, socjologii czy antropologii. Nauczyciele weryfikują dotychczasowe metody nauczania poprzez szkolenia i różnego rodzaju treningi twórczości. Osoby wychowane przy pomocy tych rozwiązań mogą mieć ułatwioną ścieżkę rozwoju w dzisiejszych warunkach.
Tomek T.