Prastare opowieści o silnych i odważnych mężach zawładnęły wyobraźnią ludzi na długie stulecia. Szczegóły opowieści zmieniały się z czasem, jednak wzorzec bohatera rodem z wczesnego średniowiecza funkcjonuje do dziś.
Bohaterskie czyny stanowiły osnowę średniowiecznych poematów epickich, sławiąc lojalność plemienną, posłuszeństwo wobec wodza, odwagę i waleczność.
Pod wpływem chrześcijaństwa i średniowiecznego feudalizmu opowieści te ulegały wielu przeróbkom, chociaż motywy przewodnie nie zmieniły się.
Bohater wyidealizowany
Potrzeba wspólnoty plemiennej na wyjątkowego wojownika zaowocowała pojawieniem się bohatera wyidealizowanego, którego charakteryzowała od-waga, lojalność, siła, sprawność w walce, śmiałe stawianie czoła wszelkim przeciwnościom losu. Taki bohater prowadził życie trudne, ale pełne glorii, chwały. Staje się o główną przyczyną zachowania jego postaci dla przyszłych pokoleń.
Przykładem takiego poematu jest dzieło o Beowulfie, wydarzenia tam opisane nawiązują prawdopodobnie do tego, co działo się w Skandynawii w VI wieku. Pierwsza spisana wersja pochodzi z VIII wieku, a napisana została z myślą o chrześcijańskim, anglosaskim czytelniku, dlatego historia obfituje w wiele religijnych akcentów. Beowulf zawsze zwycięża, pomagają mu w tym bogowie.
Pierwszym francuskim poematem epickim była „Pieśń o Rolandzie”, napisana około 1100 roku, w którym wpływy chrześcijaństwa są już doskonale widoczne. Dzieło sięga do przeszłości, dokładnie zaś do roku 778, kiedy to cesarz Ka-rol Wielki prowadził wojnę w Hiszpanii. Opis tej kampanii przypomina woj-ny krzyżowe. Francuski książę Roland walczy z poganami za króla, ojczyznę i Boga, as krwawy pogrom pogańskich rycerzy zilustrowany jest bardzo szczegółowo.
Opowieści germańskie i islandzkie
Inny rodzaj poematu epickiego to napisany około 1203 roku niemiecki epos „Pieśń Nibelungów”. W oparciu o ten utwór Wagner napisał słynną operę pod tym samym tytułem.
W dziele tym można odnaleźć echa znacznie wcześniejszych wydarzeń (no. Konflikt między Burgundami i Hunami w V wieku naszej ery). Oprócz walk czytelnik pozna także życie dworskie, uczty i turnieje rycerskie.
Bohaterem „Pieśni Nibelungów” jest Zygfryd, syn króla Niderlandów Zygmunta i królowej Zigelindy. Zygfryd zabija smoka , kąpie się w jego krwi i staje się w ten sposób odporny na ciosy. Zdobywa też magiczny płaszcz i przeklęty skarb Nibelungów. Później udaje się do Wormacji i ignorując przestrogi rodziców ubiega się o rękę burgundzkiej księżniczki Kriemhildy. Ma ona 3 braci, którzy zostają uprzedzeni o zamiarach Zygfryda przez Hagena, jednookiego zausznika księżniczki. Zaręczyny jednak odbywają się , a złoto Nibelungów obiecane jest jako posag.
W międzyczasie Zygfryd staje do pojedynku z księżniczką Brunhildą, która jest niezwykle silna. Ogłosiła ona, ze wyjdzie za mąż za mężczyznę , który pokona ją w 3 następujących konkurencjach: skoku w dal, rzucie oszczepem i głazem. Dzięki magicznemu płaszczowi Zygfryd zwycięża, ponadto kranie Brunhildzie pierścień i obrączkę, którą ofiaruje Kriemhildzie. W trakcie kłótni Kriemhilda zdradza Brunhildzie w jaki sposób została oszukana, w odwecie Brunhilda namawia Hagena do zamordowania Zygfryda. Nie jest to proste, bowiem Hagen musi trafić w jego czułe miejsce, czyli tak gdzie podczas kąpieli w krwi smoka spadł liść. Po śmierci Zygfryda złoto otrzymuje Kriemhilda, która trwoni go bez umiaru. Hagen dostaje od jej braci rozkaz utopienia go w wodach Renu.
W drugiej części Kriemhilda, będąc już żoną króla Hunów Etzela, planuje i dokonuje zemsty. Wiele podobnych historii przez wieki krążyło wśród germańskich plemion.
Bardzo podobną do pieśni germańskiej jest też odnaleziony islandzki poemat z XIII wieku, znany obecnie jako „Edda Poetycka”.
Imiona w islandzkim poemacie zostały zmienione, np. Zygfryd został Zigurdem, Kriemhilda Gudrun, historia jest znacznie krótsza i zawiera mniej szczegółów.
Inaczej niż w opowieści o Beowulfie czy Rolandzie w eposach germańskich bohaterami były także kobiety. Najważniejsza rzecz była wspólna , na czelna postacią był bohater uniwersalny, który wyrastał ponad przeciętnych ludzi. On w przeciwieństwie do tych maluczkich nie bał się wrogów, śmierci i zawsze stawał do walki.