Święto Zmarłych to dzień zadumy, nostalgii i wspomnień tych, których wśród nas już nie ma.
POLSKA
- 31 października, w wielu domach przygotowywano potrawy, które pozostawiano na noc dla dusz zmarłych osób, wierząc że e dusze zmarłych doświadczają głodu i pragnienia. Potrzebują też odpoczynku i ciepła bijącego od krewnych. Pozostawiano uchylone drzwi wejściowe, by dusze mogły w swoje święto odwiedzić rodzinę, znajomych, swoje mieszkanie.
- Zwyczajowo nawoływano po imieniu zmarłych.
- 1 i 2 listopada nie wolno było klepać masła, tkać, ciąć i wylewać pomyj, aby nie skaleczyć, znieważyć lub rozgnieść odwiedzających dusz.
- W noc zaduszną na rozstajach dróg, w obejściach, na cmentarzach rozniecano ogień, by wskazać zbłąkanym duszom drogę.
- Palono także ogniska na mogiłach tragicznie zmarłych i samobójców, przechodzący obok tych grobów w ciągu roku dokładali gałązki, taki stos podpalano w noc zaduszną w celu oczyszczenia zmarłych.
- Obecnie praktyki te zastąpiły msze, dekorowanie grobów kwiatami i zniczami.
- Dawne zwyczaje i te obecne łączy pamięć o wszystkich naszych zmarłych.
SŁOWACJA
- Nasi południowi sąsiedzi, podobnie jak my kiedyś, w zaduszkową noc zostawiają na stole jedzenie.
- Kultywują przekonanie, że zmarli, których przyjdą odwiedzić ich domy będą strudzeni i głodni.
BUŁGARIA
- W Bułgarii (podobne jak innych krajach prawosławnych) nie obchodzi Wszystkich Świętych.
- Dzień pamięci o zmarłych to tzw. Zaduszki Archanielskie, świętowane w sobotę poprzedzającą 8 listopada.
- Dzień ten wiąże się także z pamięcią o żołnierzach poległych za ojczyznę.
- Wszystkie miejsca pamięci , a także Grób Nieznanego Żołnierza w Sofii dekorowane są kwiatami.
- Bułgarzy odwiedzają cmentarze i groby bliskich.
- Według tradycji palą świece i polewają groby czerwonym winem, symbolizującym krew Chrystusa.
- Dopuszczalne jest picie wina na cmentarzu, ale nie z butelki, z której wylewane jest ono na grób.
- Święto to nazywane jest Zaduszkami Czereśniowymi, ponieważ na cmentarz przynosi się czereśnie.
- Jest też inne jedzenie, którym Bułgarzy wzajemnie się częstują.
PRAWOSŁAWNI
- Wyznawcy prawosławia świętują pamięć zmarłych kilka razy w roku.
- Dni tej „szczególnej pamięci” to np. drugi wtorek po święcie Wielkanocy, kiedy to podczas Radonicy odwiedza się nekropolie.
- Każdy grób w tej religii otocza się płotkiem, a w jego obrębie znajduje się ławeczka i stolik, przeznaczone do spożywania przyniesionych tam posiłków.
- Na samym grobie stawia się jadło dla duszy zmarłego).
- Na cmentarzach rosyjskich (np. w Moskwie) można zobaczyć specjalne stoły wokół grobów, gdzie biesiaduje się przy suto zastawionych stołach.
UKRAINA
- Małe spotkania i duże uczty organizowane są np. we wschodniej Ukrainie w dniu 9 maja.
- Świętuje się wówczas dzień pamięci za poległych w II wojnie światowej.
- Prawosławne Zaduszki na Ukrainie zwane są Prowodami.
- Specjalne stoły na cmentarzach służą do jedzenia oraz picia.
- Z kieliszków nie wypija się całego alkoholu, by resztę na grób.
FILIPINY
- Mieszkańcy Filipin świętują pamięć zmarłych 1 listopada .
- Jest to dzień wolny i całymi rodzinami odwiedzają cmentarze.
- Nieraz można zobaczyć namioty, gdzie zebrani biesiadują całą noc.
- Groby są dekorowane barwnymi ozdobami.
- W niektórych regionach, grupy ludzi zwane „pangangaluluwa” (przypominające polskich kolędników)wędrują od domu do domu grając i śpiewając w imieniu tych, którzy odeszli.
FRANCJA
- We Francji święto nazywane jest La Toussaint.
- Obchody wyglądają podobnie jak w Polsce.
- Francuzi odwiedzają groby bliskich, składają na nich kwiaty i wieńce.
- Najczęściej są to chryzantemy, symbol tego dnia.
- Nie ma tam zwyczaju zapalania zniczy.
- Istnieje zwyczaj pielgrzymowania do Sanktuarium Św. Marii Magdaleny w Vézelay u podnóża wzgórz Morgan.
JAPONIA
- Święto ku czci dusz zmarłych nazywa się Bon.
- Jest świętem ruchomym, zależnie od regionu świętowane jest w połowie lipca lub sierpnia.
- Japończycy wierzą, że duchy zmarłych powracają w tym czasie na Ziemię, aby odwiedzić swoich najbliższych.
- Domy zdobi się wówczas latarniami i „mukaebi”, tj. „ogniami powitalnymi”.
- Kiedy dusze zmarłych odchodzą, rodziny żegnają je „ogniami pożegnalnymi” tzw. „okuribi”.
- Niektórzy puszczają na wodę łódeczki z lampionami.
- W wielu miejscowościach na ulicach i przed świątyniami odbywają się rytualne tańce Bon-Odori.
- Japończycy budują specjalne ołtarze poświęcone pamięci zmarłych.
- W tych dniach Japończycy wykorzystują urlopy, by odwiedzić rodzinne strony.
USA
- Święto Zmarłych znane jest jako Halloween.
- Swymi korzeniami sięga tradycji pogańskich starożytnych Celtów i wczesnośredniowiecznych chrześcijan.
- Nazwa stanowi przeróbkę angielskiego „All Hollows Eve”, tj. Wigilia Wszystkich Świętych.
- Zgodnie z wierzeniami celtyckimi dusze zmarłych wracali w następnym roku po śmierci na ziemię, by wejść w ciała żywych.
- W celu zapobieżenia temu 31 października Celtowie wygaszali w domach ogniska i przebierali się za śmierć, krwawe widma i potwory i wędrowali z wioski do wioski, odstraszając dusze, które chciałyby wniknąć do ich ciał.
- Amerykanie, podobnie jak starożytni Celtowie, przebierają się za duchy, potwory i czarownice i idą pochodami przez ulice miast.
- Najsłynniejsza halloweenowa parada odbywa się co roku w Greenwich Village na nowojorskim Manhattanie (organizowana głównie przez miejscowych gejów).
- Amerykańskie dzieci chodzą grupami od domu do domu, pukają do drzwi domagając się słodyczy.
- Jeśli ich nie otrzymają, straszą gospodarzy.
- Obyczaj ten, zwany „trick or treat” (sztuczka albo poczęstunek), wywodzi się z czasów wczesnego średniowiecza.
- Ówcześni chrześcijanie chodzili na Wszystkich Świętych z wioski do wioski, żebrząc o „ciasto dla duszy”, czyli chleb z rodzynkami.
- Ofiarodawcom obiecywali modlitwy za dusze ich bliskich zmarłych.
EKWADOR
- Święto Zmarłych to czas sutych uczt takimi potrawami, jak chleb guagua (najczęściej w kształcie dzieci) oraz colada morada – napój z fioletowej kukurydzy, jeżyn i innych owoców.
- W niektórych regionach kultywuje się zwyczaj gromadzenia się przy grobach zmarłych.
- Krewni przynoszą na cmentarz ulubione potrawy zmarłych.
- Gdy uznają, że zmarli już się nimi nasycili dopiero sami zaczynają je spożywać.
- Istnieje zwyczaj częstowania innych odwiedzających cmentarze.
- Gdzieniegdzie, na cmentarzach gra się w kości ze zmarłymi (juego del Piruruy).
- W zależności od wyrzuconego numeru, odgaduje się potrzeby lub zarzuty zmarłego.
NIEMCY
- Kraje związkowe, gdzie dominuje katolicyzm (Badenia-Wirtembergia, Bawaria, Nadrenia Północna-Westfalia, Nadrenia-Palatynat oraz Saara) obchodzą Allerheiligen (Wszystkich Świętych) 1 listopada.
- Symbolem tego święta jest świeca nazywana Newweling, używana głównie w tym okresie w Moguncji.
- Uczestnicy święta chodzą na mszę Allerheiligen Gottesdienst.
- Odwiedzają groby bliskich, ozdabiają je wieńcami.
- Urządza się rodzinne obiady, podczas których wspomina zmarłych.
- W niektórych wioskach zachował się zwyczaj według którego dzieci chodzą od domu do domu śpiewając pieśni.
- Piecze się wówczas tradycyjny chlebek – Strietzel oraz Hefezopf, którym chrześni obdarowują dzieci.
- h. Obecnie, także część protestantów odwiedza w tym dniu groby swoich bliskich.
- Święto kultywują także wyznawcy protestantyzmu.
MEKSYK
- Święto nazywane jest Dia de los Muertos .
- Łączy w sobie hiszpańskie katolickie tradycje Wszystkich Świętych z tubylczymi obrządkami prekolumbijczyków.
- Meksykanie świętują 1 i 2 listopada.
- W miastach przejęto częściowo zwyczaje amerykańskiej wersji Halloween i świętowanie rozpoczyna się już 31 października.
- Według wierzeń Meksykanów, dusze dzieci powracają na Ziemię pierwszego listopada, a dusze dorosłych – drugiego.
- W Meksyku Dzień Zmarłych to barwne i radosne święto.
- Już od połowy października pojawiają się dekoracje, tj. kościotrupy, czaszki, maski śmierci i upiorów.
- Piekarnie i cukiernie przygotowują specjalne wypieki, najsłynniejszy to tzw. (pan de muerto) „chleb zmarłych”.
- Z cukru i wody z dekoracjami lukry, tequili i czekolady robione są trupie czaszki (calaveras de dulce).
- Zabawką, która przynosi najwięcej radości jest trumienka, z której za pociągnięciem sznurka wychyla się nieboszczyk.
- Meksykanie odwiedzają groby bliskich zostawiając na nich zdjęcia zmarłego, świece, kadzidła, kwiaty i jedzenie i podarunki (dziecięcych grobach najczęściej zostawiają zabawki, ubranka i buty).
- Najpopularniejszym kwiatem podczas tego święta jest aksamitka nazywana Kwiatem Zmarłych.
- W niektórych regionach biesiaduje się przy grobach bliskich przez całą noc, śpiewając piosenki, wspominając tych, którzy odeszli, spożywając alkohol i kurczaka w sosie czekoladowym.
- Organizowane są widowiskowe parady uliczne.
HISZPANIA
- Katolicka Hiszpania także świętuje, choć odmiennie w różnych regionach.
- Nazywa się to święto Todos los Santos lub Tosantos.
- Ludzie uczestniczą w procesjach, fiestach i targowiskach.
- Na cmentarzach, gdzie dominują piętrowe groby spotykają się bliscy zmarłych spożywając okolicznościowe słodycze, np. słodkie kości świętych, owocowe lalki, słodzone kasztany.
CHINY
- Istnieje kilka świąt związanych ze zmarłymi, m.in. Święto Przodków i Święto Głodnych Duchów.
- Wszystkich Świętych obchodzone jest 1 listopada.
- Młodzi Chińczycy świętują amerykańskie Halloween.
- Za główne święto uważa się Święto Przodków, (Qingming Jie, dosłownie Święto Czystej Jasności). Obchodzone 15. dnia po równonocy wiosennej, jest dniem ustawowo wolnym od pracy.
- Chińczycy odwiedzają wówczas cmentarze, na których czuć duszący dym kadzideł.
- Składane są dary przodkom, aby zapewnić sobie ich przychylność i nie dopuścić, by się na nich gniewali.
- Ludzie wynoszą prochy zmarłych członków rodziny z budynków, w których są umieszczone, i kładą je na rozstawionych wokół stołach.
- Obok umieszczane są dary, mające zapewnić przodkom dostatnie życie po śmierci (są to kwiaty, pieczone w całości kaczki, kurczaki i prosięta, miski ryżu, gotowane bułeczki i świeże jabłka, a także butelki ryżowego wina).
- Chińczycy uważają, że potrzeby zmarłych są takie same jak żywych.
- Cmentarze wyglądają inaczej niż europejskie, bowiem . urny przechowywane w pomieszczeniach przypominających archiwum czy bibliotekę.
- Każda urna leży w osobnej przegródce na jednym z wysokich do sufitu regałów, najczęściej w towarzystwie miniaturowego drzewka i dzbanka do herbaty.
PORTUGALIA
- W Portugalii 1 listopada odwiedza się groby bliskich.
- Są też inne zwyczaje, przypominające nieco amerykańskie Halloween.
- Zwyczaj nazywany „Pao-por-Deus”, czyli „chleb dla Boga” wywodzi się jeszcze z pogańskiego kultu zmarłych, kiedy to na groby przynosiło się jedzenie i wino dla duchów bliskich.
- Z czasem, nie bez sprzeciwu duchownych, tradycja wpisała się na stałe w obchody Wszystkich Świętych, choć w nieco zmienionej formie.
- Tego dnia dzieci w grupach chodziły od domu do domu, śpiewając tradycyjne piosenki i prosząc o ciastka, owoce i migdały.
- W niektórych regionach miały ze sobą kukiełki przedstawiające czarownice.
- Dawniej dla maluchów przygotowywano suto zastawione łakociami stoły, dziś wręcza się im jedynie słodkie drobiazgi.
- 1 listopada Portugalczycy mieli także w zwyczaju dzielenie się chlebem z ubogimi.
- Zwyczaj proszenia o „chleb dla Boga” jest podtrzymywany już tylko w maleńkich, portugalskich wioskach.