- Wieś stanowiła zawsze ważny temat polskiej literatury.
- Kultura polska była w dużej mierze kulturą agrarną, miasta odrywały w niej stosunkowo niewielką rolę.
- Dawna literatura polska sławiła ideał ziemiańskiego życia.
- Romantyzm rozbudził zainteresowanie folklorem jako źródłem tradycji i i odrębną kulturą, będącą nośnikiem istotnych wartości.
- W prozie pozytywistycznej temat wsi, nierówności społecznych, zacofania cywilizacyjnego i tradycyjnej mentalności chłopskiej zajmował ważne miejsce.
- W dwudziestoleciu międzywojennym można odnaleźć kontynuacje tych postaw, np. w prozie Marii Dąbrowskiej.
- Pojawiło się też wielu pisarzy pochodzenia chłopskiego, patrzącego na wieś i jej problemy poprzez pryzmat własnych doświadczeń.
- Po II wojnie światowej próbą nawiązania do tych tradycji jest napisane w 1954 roku obszerne opowiadanie M. Dąbrowskiej „Na wsi wesele”.
- Warto podkreślić, że wesele to motyw kluczowy wielu polskich utworów, wykorzystywany od czasów Stanisława Wyspiańskiego.
- Pozwala na zetknięcie ze sobą wizerunków różnych grup społecznych i diagnozę współczesnego stanu umysłów.
- Po motyw wesela sięgnęli np. Sławomir Mrożek w groteskowym opowiadaniu „Wesele w Atomicach” oraz Marek Nowakowski w opowiadaniu „Wesele raz jeszcze”.
- Za każdym razem przedstawiano alarmujące wnioski, o istnieniu ukrytego konfliktu między miastem a wsią, niedostosowaniu poziomu kulturowego do nowoczesnej techniki oraz o rozpadzie tradycji.
- Nurt chłopski jest osobnym zjawiskiem, które wyłoniło się w latach 60. XX wieku.
- Tworzyli go pisarze wywodzący się ze wsi.
- Ich biografie były w dużej mierze ilustracją awansu społecznego mieszkańców wsi.
- W swoich utworach mówili o dramatycznych przeżyciach związanych z awansem lub pokazywały ginący świat kultury chłopskiej.
- Przykładowi reprezentanci to:
- Julian Kawalec (1916-2014), jego bohaterowie wywodzą się ze wsi, zdobywają wykształcenie i wysoką pozycję, co zawdzięczają ustrojowi, który faworyzuje ludzi o pochodzeniu wiejskim, ale ich życie jest nieudane, odcinają się bowiem od korzeni, narracja prowadzona jest w formie swoistego lamentu nad losami głównego bohatera , „Ziemi przypisany” (1962), „Tańczący jastrząb” (1964),
- Tadeusz Nowak (1930-1991), „A jak królem, a jak katem będziesz” (1968), pisarz prezentuje podejście całościowe starając się zarysować światopogląd związany z kulturą ludową, jego bohater interpretuje świat symbolami, pokazując w ten sposób wrażliwość moralną i walkę dobra ze złem,
- Wiesław Myśliński (1932-), autor „Nagiego sadu” (1967), „Pałacu” (21970), 'Kamienia na kamieniu” (1984) i „Widnokręgu” (1996), pisarz pokazuje chłopską wrażliwość bez idealizacji, myślenie symboliczne, rozluźnienie więzów rodzinnych, zerwanie głębokich związków z ziemią i miejscem urodzenia,
- Edward Redliński (1940-), „Konopielka” (1973) z ogromnym ładunkiem parodii, językiem imitującym gwarę , opowieść o wkraczaniu w świat cywilizacji białostockiej wsi.