- „Tren XIX albo Sen” jest utworem kończącym cykl.
- Różni się od pozostałych.
- Jako jedyny tren ma swój tytuł.
- Tematem jest marzenie senne, które koi ból i zmartwienie poety.
- Motyw snu nie był nowością, pojawił się już w okresie antyku i średniowieczu.
- Kochanowski w Trenie XIX wykorzystał go w specyficzny sposób.
- Śniący jest słuchaczem, a cały utwór to wypowiedź matki, która we śnie przychodzi do zbolałego cierpieniem syna.
- Matce towarzyszy Urszulka, która matka poety się teraz w niebie opiekuje.
- Ten sposób przedstawienia całej sytuacji odpowiada naukom Kosciusko, wg którego życie ziemskie to krótkie wydarzenie, wstęp do rajskiego bytowania po śmierci.
- Cierpienie jest tu również uwzględnione, jest bowiem wpisane w naturę człowieka.
- Stanowi składową ludzkiego doświadczenia, a to trzeba znosić z pokorą.