„Warkoczyk” Tadeusza Różewicza

  • Wiersz ukazał się z adnotacją  Muzeum – Oświęcim, 1948.
  • Jest przykładem liryki wyznania.
  • Składa się z 4 zwrotek, posiadających różną liczbę wersów.
  • Jest przykładem wiersza białego (bez znaków interpunkcyjnych).
  • Jest wierszem intonacyjnym (odmiana wiersza wolnego).
  • Tematem sa okrucieństwa wojny, zbrodnie w obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau, bestialstwo ludzi wobec ludzi.
  • Stanowi rodzaj dokumentacji dokonanych zbrodnio niewątpliwie dokumentacja hitlerowskich zbrodni.
  • Poeta przedstawia obraz kobiet, jakże inny od realnego, poprzez zgromadzone w muzeum to, co pozostało z zamordowanych ludzi.
  • To przedziwne eksponaty (włosy, okulary, szczoteczki do zębów, kule,szczotki do włosów, grzebienie, szpilki,  walizki).
  • Podmiotem lirycznym jest człowiek zwiedzający muzeum, który zna historię tego miejsca.
  •  Przedstawione przedmioty „krzyczą” głosami zamordowanych.
  • „Warkoczyk” kojarzy się z dzieciństwem, beztroską, w tym wierszu stanowi rodzaj zaprzeczenia tego postrzegana.
  • Symbolem dokonanego tu bestialstwa czyni warkoczyk dziecięcy, obraz najbardziej wstrząsający wywołany „mysim ogonkiem”.
  • To pozornie beznamiętny wiersz, w rzeczywistości obraz przerażenia, rozpaczy i bezsilności.
  • Jednocześnie to protest przeciwko ludobójstwu.

Kiedy już wszystkie kobiety
z transportu ogolono
czterech robotników miotłami
zrobionymi z lipy zamiatało
i gromadziło włosy

Pod czystymi szybami
leżą sztywne włosy uduszonych
w komorach gazowych
w tych włosach są szpilki
i kościane grzebienie

Nie prześwietla ich światło
nie rozdziela wiatr
nie dotyka ich dłoń
ani deszcz ani usta

W wielkich skrzyniach
kłębią się suche włosy
uduszonych
i szary warkoczyk
mysi ogonek ze wstążeczką
za który pociągają w szkole
niegrzeczni chłopcy.