„Wesele” Stanisława Wyspiańskiego [postaci z rzeczywistości i z dramatu]

Bezpośrednim impulsem do powstania dramatu było wesele Lucjana Rydla i Jadwigi Mikołajczykówny.

PAN MŁODY (LUCJAN RYDEL)

  • Pan młody ze sztuki Wyspiańskiego to własnie Rydel,
  • W dniu ślubu miał 30 lat i był znanym poetą,
  • Był mieszczuchem, ale fascynowała go wieś i ludowość, choć miała raczej sztuczny charakter,
  • Ogarnięty chłopomanią opowiadał w mieście, że na wsi chodzi boso i nie nosi kalesonów,
  • W konkury chodził boso, w marynarce i krawacie, co śmieszyło krakowian, oburzało zaś bronowiczan,
  • Wyspiański znał blisko Rydla  i jego słabostki,
  • Ukazał go na poły ironicznie, na poły dobrodusznie,
  • Jak wówczas mówiono prezentował wszystkie cechy Sobieszczańskiego filistra,
  • Był afektowany, sztuczny, bardziej zafascynowany przeżywaniem  swojej miłości do młodziutkiej Jagusi, niz sama Jagusią,
  • Ważniejsze od uczucia było dla niego mówienie o nim.

PANNA MŁODA (JADWIGA MIKOŁAJCZYKÓWNA)

  • Młodsza od Rydla o 14 lat,
  • Chłopska córka, bez wykształcenia,
  • W dramacie jawi się jako dziewczyna naiwna, bezpośrednia, chwilami prymitywna i prostacka,
  • Stanowi przeciwwagę dla „teatralnego” Pana Młodego,
  • W rzeczywistości Jadwiga Mikołajczykówna była osobą nieśmiałą, subtelną, z fantazją, śliczną (wg opisu, np. A. Grzymały-Siedleckiego),
  • Po premierze Rydel poczuł się obrażony scenicznym wizerunkiem żony i napisał o tym do Wyspiańskiego, w wyjątkowo chłodnym liście do niego).

GOSPODARZ (WŁODZIMIERZ TETMAJER)

  • Znany malarz,
  • od dziesięciu lat żonaty z najstarszą z sióstr Mikołajczykówien – Hanną,
  • Wesele Rydla odbywa się w jego bronowickim dworku,
  • Boy-Żeleński uważał, że Tetmajer zżył się się doskonale z ludźmi wsi, cieszył się ich zaufaniem, był nawet posłem do parlamentu.

DZIENNIKARZ (RUDOLF STARZEWSKI)

  • Publicysta krakowskiego „Czasu”,
  • Doskonały obserwator realiów politycznych Europy i świata końca XIX wieku,
  • W  utworze jego poglądy czytelnik poznaje słowami „niech na całym świecie wojna, byle polska wieś zaciszna, byle polska wieś spokojna”),
  • Był jednym z najbardziej przenikliwych publicystów tego okresu,
  • Głęboko zaangażowany w sprawy Polski, niczym nowy Stańczyk, przestrzegał Polaków przed zbliżającą się klęską,
  • On jeden w dramacie dokonuje obiektywnej oceny rzeczywistości, choć później także w nią wątpi.

POETA (KAZIMIERZ PRZERWA-TETMAJER)

  • Odgrywa w dramacie istotną rolę,
  • Przyrodni brat Włodzimierza-Gospodarza, wówczas u szczytu sławy,
  • Postrzegany przez krytykę literacką jako nowoczesny poeta, uwrażliwiony filozoficznie i artystycznie na problemy epoki,
  • Tetmajer dawał wyraz kultu wobec filozofii Schopenhauera i Nietzschego w swojej poezji,
  • Wyrażał uwielbienie dla sztuki jako najwyższego osiągnięcia ludzkości,
  • Z kultem sztuki połączył miłość, erotykę, prezentując jak na owe czasy wyjątkowo odważne ich postrzeganie,
  • Początkowo w „Weselu” ukazany jest jako bawidamek i uwodziciel, flirtujący z Maryną, Rachelą i Panną Młodą,
  • Jest to jednak poza, bo Poeta marzy o wielkich sprawach, które mogłyby odmienić bieg historii,
  • Rozdarty między marzeniami a pospolitą rzeczywistością prowokuje Pannę Młodą do zaproszenia Chochoła.

RACHELA

  • Niewiele ma wspólnego ze swoim pierwowzorem,
  • Autentyczna córka bronowickiego karczmarza   nazywała się Pepa Singer, miała 15 lat, była dość bezbarwna, nie brał tak naprawdę udziału w bronowickim życiu artystycznym,
  • Dramat zmienił jednak diametralnie jej życie,
  • Stała się cieniem literackiej Racheli, bywając bardzo często w artystycznych lokalach Krakowa,
  • W 1914 roku wstąpiła do Legionów, gdzie była sanitariuszką,
  • Po odzyskaniu niepodległości przyjęła chrzest,
  • Zmarła w 1955 roku, owiana legendą „Wesela”.

Pozostałe postaci „Wesela” mają znaczenie drugoplanowe, niemniej każda z nich ma swój pierwowzór w rzeczywistości, np.

  • NOS – malarz Tadeusz Nosowski, jemy przypisał Wyspiański także cechy innego malarza Stanisława Czajkowskiego, a połączenie dało ironiczno-groteskowy obraz maniery polegającej na nadmiernym i podniesionym do rangi misterium piciu alkoholu,
  • RADCZYNI – ciotka Rydla, żona krakowskiego lekarza i radcy miejskiego, Anna Domańska, autorka powieści historycznych dla młodzieży (np. „Historia żółtej ciżemki),
  • KLIMINA – przeciwieństwo radczyni, energiczna, pewna siebie baba, zasiedziała w Bronowicach, dowcipna, w rzeczywistości także chrzestna matka córeczki Włodzimierza Tetmajera – Isi,
  • ZOSIA i MARYNA – siostry Pareńskie, w dramacie noszą swoje prawdziwe imiona, córki lekarza, profesora Pareńskiego, Zofia Pareńska została w 1904 roku żoną Tadeusza Boya-Żeleńskiego,
  • HANECZKA – Hanka Rydlówna, siostra Lucjana Rydla,
  • CZEPIEC – w dramacie występuje jako Wójt, w rzeczywistości Błażej Czepiec, szwagier Jacka Mikołajczyka (Ojca), a więc wuj Gospodyni, pisarz gminny w Bronowicach, chłop oświecony, skłonny do wypitki i bitki, pełen buty, bezkompromisowy, w dramacie popada w konflikty, zlekceważony przez Dziennikarza szuka odwetu, a jednocześnie jako pierwszy gotowy jest do wielkiego czynu.
  • Drużbowie weselni – JASIEK i KACPER, a także młodziutki KUBA (Jakub Mikołajczyk, najmłodszy brat Gospodyni i Panny Młodej), zachowują, podobnie jak Isia, autentyczne imiona,
  • Są [postaciami epizodycznymi, dodają kolorytu zabawie,
  • JASIEK, jednak, w chwili gdy Gospodarz  daje mu Złoty Róg, który otrzymał od Wernyhory, i poleca rozesłać wiadomość – staje się osobą ważną,
  • Jego lekkomyślność prowadzi do tragedii, finałowej klęski.