Koniec wieku XIX przyniósł w dziedzinie teatru ogromne zmiany. Prąd odnowy teatru, głoszący postulaty uznania teatru za autonomiczną
sztukę, ideał gry zespołowej, zyskał nazwę reformy teatru.
Do najwybitniejszych postaci w tej mierze należą:
Meiningeńczycy – nadworny zespół teatralny księstwa Meiningen, powstały w 1860 roku, który zapoczątkował nowy styl. Dotychczasowy
dynamiczny (oparty na akcji), gwiazdorski teatr zastąpił zespołową grą i “teatrem statycznym”, tj. prezentującym psychikę i wnętrze bohatera.
Ryszard Wagner (1813-1883) – wielki kompozytor niemiecki (“Pierścień Nibelunga”, “Tristan i Izolda”, “Lohengrin”) nowator w zakresie
harmonii i opery, uznający sztukę sceniczną za dzieło synkretyczne.
Gerard Hauptman (1862-1946) – niemiecki dramaturg (“Tkacze”) i prozaik, laureat Nagrody Nobla. Twórca koncepcji teatru
wewnętrznego, uproszczonej sceny i prawdy psychologicznej gry aktorów.
Maurycy Maeterlinck (1862-1949) – belgijski pisarz, symbolista, myśliciel i przyrodnik, laureat Nagrody Nobla. Twórca symbolizmu w
teatrze. To gest, wyraz twarzy i nastrój, a nie akcja miała oddawać treść dramatu.
Szwajcarzy Edward Craig i Adolf Appia – teoretycy i reformatorzy teatru, opowiadający się za jego absolutną autonomią, przeciwni
teatralnej iluzji. (Craig uczynił Boga reżyserem teatru, Appia jako pierwszy począł wykorzystywać grę świateł i cieni w czasie spektaklu).
Konstanty Stanisławski (1863-1938) – nie uznawał “odgrywania ról”, żądał od aktora gry realistycznej, opartej na wiedzy psychologicznej o przedstawianej postaci.
Bertold Brecht (1898-1956) – twórca swoistej ekspresji teatralnej i koncepcji “efektu obcości”. Nie tylko reformator, ale twórca znanych dramatów.
Max Reinhard – reformator niemiecki (wł. Austriak), reżyser, który sławę zdobył dzięki nowatorskim pomysłom inscenizatorskim.
Należał do nich między innymi spektakl “Króla Edypa” wystawiony w berlińskim cyrku dla wielotysięcznych tłumów (wskrzesił tradycję ateńską) lub “Hamleta” – we współczesnych strojach i mundurach.
Antoniusz Artaud – francuski twórca “teatru okrucieństwa”. Według niego teatr winien ukazywać ludzką podświadomość, odnajdować
pierwotne wartości duszy ludzkiej, wstrząsać wrażliwością widza poprzez manifestowanie najbardziej mrocznych stanów podświadomości.