Zdania podrzędne podmiotowe zastępują podmiot zdania nadrzędnego lub go rozwijają.
Przy tożsamości podmiotu obu zdań – nadrzędnego i podrzędnego , w funkcji wskaźnika zespolenia występują zaimki pytająco-względne „kto”, „co”. Ich odpowiednikiem w zdaniu nadrzędnym może być zaimek wskazujący ten, ta, to, np.:
- Kto pod kim dołki kopie, ten sam w nie wpada.
- Co było ciekawego dla mnie, to nie interesowało moich znajomych.
Zdania podrzędne podmiotowe występują najczęściej przy zdaniach nadrzędnych bezpodmiotowych, w których orzeczenie wyrażone jest formą 3 osoby czasownika, orzecznikiem nominalnym lub przysłówkowym. Funkcję wskaźnika zespolenia pełnią w takich zdaniach spójniki: że, żeby, czy lub zaimki pytająco-względne.
Przykłady zdań podmiotowych, łączących się ze zdaniem nadrzędnym spójnikiem „że”:
- Okazało się, że muszę zmienić adres.
- Wydawało mi się, że jestem już dorosła.
- To jasne, że wykonam tę pracę.
Przykłady zdań podmiotowych, łączących się ze zdaniem nadrzędnym spójnikiem „żeby”, mogą mieć orzeczenie wyrażone formą osobową czasownika lub bezokolicznikiem:
- Wypada, żeby uczeń przedstawił się nauczycielowi.
- Przyszło mi do głowy, żeby pojechać do Zakopanego.
Jeśli w zdaniu nadrzędnym występuje przeczenie lub zawarta jest wątpliwość, niepewność co do treści zdania podrzędnego, wówczas w funkcji wskaźników zespolenia mogą występować zaimki pytająco-względne lub spójnik „czy”:
- Nie obchodzi mnie, kiedy ojciec przyjechał – Nie obchodzi mnie, czy ojciec przyjechał, Wątpliwe, czy ojciec w ogóle przyjechał.
- Ciekawi mnie, skąd to wiesz. Ciekawi mnie, czy wiesz.
Po zdaniu bezpodmiotowym „Wiadomo” następuje zdanie podrzędne podmiotowe ze spójnikiem „że” lub zaimkiem pytająco-względnym:
- Wiadomo, że Misiak mieszka w Radomiu.
- Wiadomo, kto mieszka w Radomiu.
Po zdaniu bezpodmiotowym „Nie wiadomo” danie podrzędne jest przyłączane za pomocą spójnika „cy” lub zaimków pytająco-względnych:
- Nie wiadomo, czy Misiak mieszka w Radomiu.
- Nie wiadomo, komu o tym powiedział.
- Nie wiadomo, czyje to są dane.
(według B. Bartnickiej, H. Satkiewicz, Gramatyka języka polskiego)